Kiến thức Phật Pháp
Phương pháp sư phạm của Đức Phật
Tôi có chút thời gian cầm phấn trường làng, mạo muội lạm ngôn về
phương pháp sư phạm của Đức Phật thông qua kinh điển và phi kinh điển của
Người, cách hoằng pháp đặc biệt hiệu quả – ở khía cạnh kỹ thuật, thậm chí
ngay cả với nghiệp vụ sư phạm tiên tiến ngày nay vẫn thấy ngỡ ngàng.
Con đường Đạo được tìm thấy đã được Phật phát biểu ngay từ đầu: vĩ đại,
lớn lao, bất khả tư nghị..Và Người đã hạ thấp giản lược giáo lý cho hợp căn
cơ số đông và con đường truyền đạo của Đức Chí Tôn đã cho thấy phương
pháp sư phạm tối ưu với đại chúng muôn hình vạn trạng.
Tùy đối tượng, Đức Phật chỉ giáo thích hợp và lịch sử Phật giáo ghi nhận
nhiều trường hợp thông qua chớp nhoáng diện kiến, Phật đã giác ngộ được
từng cá nhân riêng lẻ, sự chứng đắc nhiệm mầu, đấy là hiệu quả phương pháp
sư phạm đặc biệt của Người.
Đạo là một phạm trù rộng lớn – nếu xét cách phàm, như một triết học- thì
triết học ấy cũng mênh mông lắm, chưa nói đến sự nhiệm mầu bất khả tư nghị
mang tính tâm linh. Vậy mà vô số nhân sinh hoặc được trực tiếp Đức Phật chỉ
giáo hoặc thông qua các Đệ tử lớn của người, hoặc qua các học trò nhiều thế
hệ khắp Đông – Tây, hay thông qua kinh điển… đã hiểu Đạo với những hừng
mực khác nhau, có những chứng đắc khác nhau. Nếu nhìn nhận Đạo Phật
dưới góc nhìn rằng đấy là một GIÁO DỤC thì giáo dục ấy đạt thành quả
không hề khiêm tốn, còn nhìn – như đã nói- ở khía cạnh phương pháp sư
phạm, quả thực Đức Phật đã là Thầy giáo vĩ đại.
Cách giáo huấn của Phật thông qua hình tượng hóa để triển khai các phạm
trù mang tính khái quát rất cao: như câu chuyện về Hóa Thành và Bảo Sở, về
các cỗ xe, về định – huệ, ngón tay chỉ mặt trăng..và vô số chi tiết khác với nỗ
lực hướng số đông đến Đạo một cách có hiểu biết chứ không áp đặt.
Nền giáo dục thế gian hình thành và phát triển trong nhiều nghìn năm đã
chứng kiến những thay đổi lớn, ngày nay phương pháp dạy và học đã khác
trước rất nhiều, sự hỗ trợ kỹ thuật rất tốt, hạ tầng vật chất nói chung có bước
vượt bậc… Nhưng nếu phân tích phương pháp giao huấn của Đức Phật vẫn là
công việc xứng đáng với các nhà sư phạm lớn, theo tôi- ít ra là về kỹ thuật.
Đức Phật với giai tầng đỉnh cao và vị trí trong Hoàng gia Ấn cổ đại, đã
được thụ hưởng nền giáo dục cao cấp. Bằng tâm từ và trí tuệ, Người đã
chuyển giao niềm tin của mình cho đại chúng theo những phương cách linh
hoạt nhất, với điều kiện thô sơ nhất thời ấy.
Ngày nay các tăng ni làm hoằng pháp từ nền tảng giáo dục của Giáo hội
từng nước với hệ thống trường lớp không khác sự học thế gian, cũng dựa vào
tiến bộ kỹ thuật sư phạm của thế gian, nhưng học tập phương pháp của Đức
Phật vẫn là một ưu tiên cần, theo tôi, bởi phương pháp ấy ưu việt.
Người Thầy giáo vĩ đại Thích Ca Mâu ni đã để lại cho nhân gian, đại chúng
và chư tăng ni chẳng những pho lý luận về một niềm tin có hiểu biết- Đạo
Phật, mà còn phương pháp chuyển tải niềm tin ấy.
Bất khả tư nghị
Nguyễn Thành Công
Nguồn: http://chanhphap.vn/